OPIS PRAC SEMINARIUM NAUKOWEGO
PRZY STOWARZYSZENIU INTRA

Trwający od ponad 30 lat rozwój psychoterapii humanistyczno-doświadczeniowej w Polsce przyczynił się do ukształtowania się szerokiego grona psychoterapeutów coraz liczniej reprezentowanych w wielu miejscach w naszym kraju. Pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Integracyjnej Psychoterapii Doświadczeniowej i Edukacji Społecznej od wielu lat funkcjonuje w Ośrodku Intra Szkoła Psychoterapii ciesząca się rosnącą popularnością wśród osób zainteresowanych terapią i pomaganiem. Wzrasta liczba certyfikowanych w tym nurcie psychoterapeutów oraz superwizorów, czemu towarzyszą także regularnie pojawiające się szkolenia i warsztaty. Od 2016 zaczęły odbywać się konferencje poświęcone różnym aspektom psychoterapii humanistyczno-doświadczeniowej, czego konsekwencją był bardzo liczny udział wielu dojrzałych praktyków lub osób znajdujących się na etapie szkolenia. Symbolicznym zwieńczeniem tych starań stała się zorganizowana w maju 2019 europejska konferencja środowiska terapeutów skupionych wokół terapii skoncentrowanej na osobie i terapii doświadczeniowej PCE Europe „Moments of Change”. Nawet jeśli pandemia przerwała w pewnym zakresie cykl organizowanych konferencji, nie zmieniła się potrzeba pogłębiania swojej wiedzy i doskonalenia swoich umiejętności. Zaczęły pojawiać się sygnały, że wobec licznych doświadczeń terapeutów praktyków potwierdzających skuteczność ich działań, istotny stał się brak odzwierciedlenia tego przekonania w jakichkolwiek badaniach naukowych przeprowadzanych w Polsce. W reakcji na te głosy w obrębie Stowarzyszenia Intra wśród grona kilkunastu psychoterapeutów powstał pomysł stworzenia grupy roboczej, której celem byłaby realizacja badań nad różnymi aspektami skuteczności podejścia humanistyczno-doświadczeniowego.

Wraz z życzliwym objęciem przez prof. Beatę Zarzycką funkcji kierownika naukowego w dniu 24 maja 2019 roku w Ośrodku Intra przy ulicy Bajana 40 doszło do zawiązania się Seminarium Naukowego. Od tamtego czasu ma miejsce trwający po dzisiejszy dzień cykl regularnych spotkań. Efektem stały się niezwykle ciekawe, zrealizowane już badania oraz dalsze ich projekty. W latach 2019 – 2022 zrealizowaliśmy kilka projektów badawczych.

Nasze badania skoncentrowały się na dwóch fundamentach terapii humanistyczno-doświadczeniowej– badaniu triady Rogers w relacji terapeutycznej oraz współistniejącego w tym samym czasie procesu doświadczeniowego.

Rozwinięciem tych tematów w trakcie naszych dyskusji stało się zagadnienie głębi relacyjnej. W tym aspekcie przeprowadziliśmy dwa badania, z których wyniki zostały już opublikowane w anglojęzycznych prestiżowych czasopismach– Psychotherapy Research oraz Journal of Clinical Psychology and Psychotherapy.

Pierwsze z badań dotyczyło związków pomiędzy głębią relacyjną i wypaleniem zawodowym terapeutów. Nasze badanie wykazało, że im większe doświadczenie głębi relacyjnej u terapeuty i im większa jakość relacji terapeutycznej, tym mniejsze u terapeuty wypalenie zawodowe. Jakość relacji terapeutycznej wpływa pozytywnie na tworzenie się głębi relacyjnej, ale odwrotnej zależności już nie można stwierdzić. Praca na relacyjnej głębi znacząco wpływa na to, jak terapeuci wykorzystują swoje umiejętności terapeutyczne. Doświadczenie głębi relacyjnej przez terapeutów tworzy kontekst do wykorzystania umiejętności terapeutycznych, co chroni ich przed wypaleniem zawodowym.

Drugie badanie było jednym z pierwszych w świecie pomiarów głębi relacyjnej w diadzie terapeutycznej ze wzajemnej perspektywy terapeuty oraz klienta. Projekt badawczy objął ponad trzysta diad terapeuta-klient. W pełni wypełnione ankiety otrzymaliśmy od ponad 100 terapeutów oraz od 86 klientów. Jednym z efektów tego badania była psychometryczna ocena polskiej wersji Skali częstotliwości głębokości relacji (Relational Depth Frequency Scale, RDFS, Di Malta, Evans i in., 2020). Na podstawie naszych badań udało się ustalić, że polska wersja tego narzędzia cechuje się zadowalającą rzetelnością i trafnością. Z uzyskanych wyników mogliśmy wyciągnąć wniosek, że częstość doświadczania głębi relacyjnej przez klientów wiąże się z doświadczaniem jej przez terapeutów. Stwierdziliśmy także, że im większa jakość relacji terapeutycznej, tym częściej ma miejsce doświadczanie głębi relacyjnej u terapeuty. Interesującym wynikiem było także stwierdzenie, że doświadczenia psychoterapeutów i klientów dotyczące głębi relacji były stosunkowo niezależne.

Prowadzimy także badania dotyczące pomiaru zmian w trakcie treningów interpersonalnych, treningów asertywności i treningów terapeutycznych. W listopadzie 2022 mieliśmy już gotowe pilotażowe wyniki badań dotyczące dynamiki zmian zachodzących w trakcie treningu interpersonalnego oraz po jego zakończeniu. Badaliśmy kompetencje i trudności interpersonalne uczestników na początku treningu, pod koniec jego trwania oraz w miesiąc po jego zakończeniu. W badaniu w pierwszym pomiarze wzięło udział 120 osób, w drugim 115, a w trzecim 46 osób. We wnioskach stwierdziliśmy skuteczność treningu interpersonalnego w zakresie spadku nasilenia problemów interpersonalnych u uczestników. Korzystne zmiany utrzymywały się wśród uczestników także w miesiąc po zakończeniu zajęć treningowych. Z pewnością pozostaje dla nas bardzo interesujący brak różnicy w zakresie kompetencji interpersonalnych, co pozostaje rozbieżne z częstymi deklaracjami uczestników o doświadczanej zmianie w tym zakresie. Uzyskane wyniki zainspirowały nas do planowania kolejnych projektów uwzględniających śledzenie zmian w treningu interpersonalnym w aspekcie składników triady rogersowskiej – życzliwej akceptacji, empatii i autentyczności.

W listopadzie 2022 zakończyliśmy fazę badawczą treningów terapeutycznych i obecnie uczestnicy naszego Seminarium prowadzą pracę analizującą uzyskane wyniki. Trwają wciąż badania treningów asertywności.

W dniach 21-23 października 2022 na Konferencji Trzech Sekcji w Gdańsku członkowie Seminarium Naukowego po raz pierwszy przedstawili publicznie wyniki swoich badań. Oprócz już opisanych powyżej doniesień Krzysztof Jedliński (z dyskretną pomocą Jolanty Sokół-Jedlińskiej) przedstawił niezwykle ciekawe wystąpienie. W pasjonujący sposób opisał historyczne aspekty powstania w Polsce, unikalnej w Europie i na świecie, formy intensywnego spotkania, jakim jest trening interpersonalny. Dzięki opisaniu założeń i celów treningu uczestnicy Trójkonferencji mieli okazję posłuchać cennych doświadczeń z wielu lat prowadzenia tych zajęć w Ośrodku Intra w Warszawie. Swoje wystąpienie przedstawił także Paweł Sala, który przeprowadził przegląd współczesnych badań dotyczących wpływu triady rogersowskiej na efektywność psychoterapii. Okazało się, że empatia, autentyczność i życzliwa akceptacja to zmienne, które mogą bardzo różnić się pomiędzy różnymi terapeutami i wywierać bardzo znaczący wpływ na uzyskiwanie zmiany u klienta w terapii. Wszystkie nasze wystąpienia spotkały się z dużym zainteresowaniem. Warto podkreślić, że jako jedyni na całej Trójkonferencji przedstawiliśmy doniesienia empiryczne z przeprowadzonych badań.

Jako Seminarium Naukowe przy Stowarzyszeniu Intra nadal realizujemy nasze badania. W najbliższej przyszłości będziemy tworzyć koncepcję kolejnych projektów skupionych wokół badania efektywności różnych modalności treningowych i psychoterapeutycznych prowadzonych w podejściu humanistyczno-doświadczeniowym. Wypracowujemy narzędzie psychometryczne z większą trafnością rejestrujące zmianę w procesie doświadczania. W tym aspekcie coraz wyraźniej widać, że nasze działania nabierają głębokiego sensu. Dostarczają nie tylko wielu wspaniałych okazji do licznych, pasjonujących spotkań i dyskusji. Tworzą dowody wykazujące rzetelność i skuteczność psychoterapii humanistyczno-doświadczeniowej oraz kanwę do poważnej debaty o miejscu psychoterapii humanistyczno-doświadczeniowej w naszym kraju. Swoją pasją i zaangażowaniem chcemy wnieść swój mały wkład w integrowanie wielkiej rodziny psychoterapeutów skupionych wokół podejść humanistycznych.

Bibliografia:

• Zarzycka, B., Jankowski, T., & Krasiczyńska, B. (2022). Therapeutic relationship and professional burnout in psychotherapists: A structural equation model approach. Clinical Psychology & Psychotherapy, 29 (1), 250–259. https://doi.org/10.1002/cpp.2629
• Zarzycka, B., Jankowski, T., Szostek, D., Di Malta, G., & Cooper, M. (2022). Relational depth from the perspective of the psychotherapy dyad: Psychometric properties of the Relational Depth Frequency Scale. Psychotherapy Research , 32 (7), 910-921, https://doi.org/10.1080/10503307.2022.2038803
• Jedliński K., Sokół-Jedlińska J.: Trening interpersonalny. Niepublikowane wystąpienie wygłoszone w trakcie Konferencji Trzech Sekcji 21-23.10.2022 Gdańsk.
• Kosińska A., Sokół-Jedlińska J., Kowalewska B., Jedliński K., Tomaka K., Sala P.: Badanie dynamiki zmian zachodzących w trakcie treningu interpersonalnego oraz po jego zakończeniu.
  Niepublikowane wystąpienie wygłoszone w trakcie Konferencji Trzech Sekcji 21-23.10.2022 Gdańsk.
• Sala P.: Nowa odsłona triady Rogersa – współczesne badania mierzące wpływ tych czynników na efektywność psychoterapii. Niepublikowane wystąpienie wygłoszone w trakcie Konferencji Trzech Sekcji 21-23.10.2022 Gdańsk.